Πόσο επικίνδυνοι είναι οι λαγοκέφαλοι και τι πρέπει να γνωρίζουμε για τα δαγκώματά τους

Πέμπτη, 29 Μαΐου 2025 16:04

Οι λαγοκέφαλοι έχουν προκαλέσει για ακόμη ένα καλοκαίρι ανησυχία στους λουόμενους, καθώς εμφανίζονται συχνά σε ρηχά νερά και οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι πρόκειται για ιδιαίτερα τοξικά ψάρια. Τι κινδύνους κρύβουν και πώς πρέπει να αντιδρούν όσοι τους συναντούν; Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά η ερευνήτρια του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Παρασκευή Καραχλέ.

Η ίδια εξηγεί ότι το είδος αυτό δεν ανήκει στη φυσική πανίδα της Μεσογείου, αλλά εισήλθε στην περιοχή μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, εξαιτίας ανθρώπινων παρεμβάσεων. Σήμερα, οι λαγοκέφαλοι συναντώνται κυρίως γύρω από την Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, τις Νότιες Κυκλάδες και τις ανατολικές ακτές της Πελοποννήσου.

Τι συνέπειες μπορεί να έχει ένα δάγκωμα;

Παγκοσμίως υπάρχουν περίπου 200 είδη λαγοκέφαλων, από τα οποία το ένα τέταρτο είναι τοξικά. Στην Ελλάδα εντοπίζονται 5 έως 6 είδη, όλα επικίνδυνα. Ανήκουν στην ομάδα των τετραοδοντόμορφων και διαθέτουν ισχυρή νευροτοξίνη στη σάρκα και στις γονάδες τους.

Η τοξίνη αυτή, η τετροδοτοξίνη, μπορεί —αν καταναλωθεί σε σημαντική ποσότητα— να προκαλέσει μουδιάσματα, παράλυση των μυών και πλήρη αδυναμία ομιλίας ή αντίδρασης, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο μέσα σε ένα 24ωρο. Δεν υπάρχει αντίδοτο, παρά μόνο αντιμετώπιση με ενεργό άνθρακα, η οποία δεν είναι πάντα αποτελεσματική.

Έρευνα που έγινε σε κράτη της Ανατολικής Μεσογείου κατέγραψε περίπου 140 περιστατικά δηλητηρίασης από κατανάλωση λαγοκέφαλου και 27 θανάτους. Επιπλέον, έχουν σημειωθεί 28 επιθέσεις που οδήγησαν σε δαγκώματα, συμπεριλαμβανομένων και ακρωτηριασμών δακτύλων. Ένα τέτοιο περιστατικό είχε σημειωθεί και στην Ελλάδα, ενώ στην Τουρκία υπήρξε περίπτωση δευτερογενούς μόλυνσης μετά από δάγκωμα.

Οι επιπτώσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα

Πέρα από τον κίνδυνο για τους ανθρώπους, οι λαγοκέφαλοι προκαλούν σημαντικά προβλήματα και στη βιοποικιλότητα. Τρέφονται με είδη όπως χταπόδια, μπαρμπούνια και άλλα αυτόχθονα ψάρια, διαταράσσοντας την ισορροπία των θαλάσσιων κοινοτήτων. Επιπλέον, επειδή δεν έχουν πολλούς φυσικούς θηρευτές, ο πληθυσμός τους αυξάνεται ανεξέλεγκτα.

Αρκετές ζημιές προκαλούνται και στα αλιευτικά εργαλεία, με τους επαγγελματίες ψαράδες να ζητούν στήριξη, καθώς το κόστος για τα δίχτυα και τα παραγάδια είναι πλέον μεγάλο.

Προσπάθειες περιορισμού

Η ερευνήτρια αναφέρει ότι εξετάζονται τρόποι αξιοποίησης του ψαριού, όπως η παραγωγή ιχθυάλευρου ή προϊόντων για τη φαρμακοβιομηχανία και τα καλλυντικά. Μάλιστα, πρόσφατη έρευνα χρησιμοποίησε την τοξίνη του λαγοκέφαλου για τη δημιουργία φυσικού «μπότοξ», με ενθαρρυντικά πρώτα αποτελέσματα.

Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια να δοθούν κίνητρα στους ψαράδες ώστε να συλλέγουν τους λαγοκέφαλους για τέτοιες χρήσεις.

Επιδοτήσεις σε Κύπρο και Τουρκία

Σε χώρες όπως η Κύπρος και η Τουρκία λειτουργούν προγράμματα ενίσχυσης για ψαράδες που αλιεύουν λαγοκέφαλους. Στην Κύπρο η αμοιβή ήταν 3 ευρώ το κιλό και πλέον έχει αυξηθεί στα 4,80 ευρώ.

Ο ρόλος της ανθρώπινης συμπεριφοράς

Οι λαγοκέφαλοι συχνά προσεγγίζουν τις ακτές λόγω ανθρώπινης δραστηριότητας. Βίντεο από τη Ρόδο και την Κρήτη έδειξαν ότι οι λουόμενοι που ταΐζουν ή πετούν αντικείμενα στο νερό ουσιαστικά ενθαρρύνουν τα ψάρια να πλησιάσουν. Η παρουσία ανθρώπων και ο θόρυβος από πέτρες στο νερό συνδέονται από τα ψάρια με προσφορά τροφής. Για πιο πρόσφατα περιστατικά και ενημέρωση δείτε και τις τελευταίες επείγουσες ειδήσεις.

Όπως υπογραμμίζεται, οι λαγοκέφαλοι δεν στοχεύουν να επιτεθούν, αλλά αναζητούν τροφή. Για αυτό είναι σημαντικό να μη διαταράσσεται η άγρια ζωή και να μην ταΐζονται τα άγρια ζώα, είτε πρόκειται για αρκούδες, είτε για ελάφια, είτε —αντίστοιχα— για λαγοκέφαλους.